Hoofdcategorie voor EMC werkgroep berichten

Wat zit er in een LED lamp

/in

Wat zit er in zo’n lamp, hoe kan het dat een lamp zoveel HF-storing kan veroorzaken? We hebben een 10W LED lamp opengemaakt om te zien wat de oorzaak is.

In deze lamp zaten veertien LED’s in serie, waarschijnlijk met een werkspanning van zo’n 35V, de werkelijke spanning is niet zo belangrijk. De electronica in de lamp zet de netspanning om naar gelijkspanning, en regelt dan de stroomsterkte naar ongeveer 250 mA.

Hier is een schema van wat we binnenin aantroffen:

De wisselstroomvoeding is via een kleine zekering gekoppeld aan een bruggelijkrichter. De gelijkspanning achter de bruggelijkrichter is ongeveer 287V bij een 230V voeding. Na de bruggelijkrichter komt een belangrijk PI-filter, dat moet voorkomen dat er hoogfrequent teruggaat naar het lichtnet.

De B89916C chip is een constante stroombron. Deze chip heeft een interne MOSFET die de LED’s op een hoge frequentie pulst, terwijl de chip daarbij de spanningsval over de twee 9 ohm weerstanden meet. Wanneer de gewenste stroom is bereikt, past de chip de duty cycle aan om stroom constant te houden. Doordat de MOSFET heel snel schakelt, en of helemaal AAN of helemaal UIT is, wordt er maar weinig vermogen in de MOSFET gedissipeerd, zodat die met weinig koeling toe kan.

Maar helaas zijn het juist deze snelle schakeltijden die HF-interferentie kunnen veroorzaken, tot hoog in het radiospectrum. Dit wordt beperkt door een paar kritieke onderdelen. Het netwerk met een weerstand, condensator en een spoel parallel aan de LED’s vlakt deze pulsen af, en onderdrukt energie in het HF-bereik. De diode over de uitgang klemt negatieve EMF af die terugkomt uit de spoel.

Het resultaat is een goedkope LED driver die over een breed voedingsspanningsbereik werkt. Er zit veel slimme technologie in de chip die het totale aantal componenten tot een minimum beperkt.

Deze lampen worden verkocht voor ongeveer €10. De leverancier krijgt ze waarschijnlijk voor ongeveer $5. Voor dat bedrag moet het worden verpakt en verzonden vanaf de andere kant van de wereld. De fabrikant moet wat winst maken, misschien 50 cent. Voor de $2 die dan overblijft, moet hij de 35 gegoten en op maat gemaakte onderdelen van elke lamp kopen, deze onderdelen zorgvuldig in elkaar zetten en het eindproduct verzegelen en testen.

Het is moeilijk te begrijpen hoe dit haalbaar is, maar het bewijs ligt in de schappen van onze winkels. We hebben een efficiënte lichtbron die nauwelijks 12% van de energie van zijn gloeiende voorganger verbruikt en die onze huizen verlicht voor de prijs van een kop koffie en een paar koekjes.

Zolang die uit ons radiospectrum blijft, zitten we goed.

Deel je ervaringen met de EMC-Commissie

/in

Het stappenplan is opgezet aan de hand van verzamelde en deels vertaalde informatie. We hopen dat je daarmee zelfstandig je storing terug hebt kunnen brengen tot een acceptabel niveau. Andere amateurs willen ook graag een oplossing vinden, en zijn heel erg geïnteresseerd in je ervaringen. We zien het verslag van je ervaringen dan ook graag tegemoet, en zouden dat ook graag aan deze website toevoegen, als je ons daar toestemming voor geeft!

Waarom een terugkoppeling naar de EMC-commissie?

Het is ook denkbaar dat er correcties of aanvullingen nodig zijn op deze website. We zijn benieuwd wat in de praktijk wel, en ook wat niet goed was. Welke onderdelen van de EMC-website hebben je geholpen, wat ging er goed of fout, wat was eenvoudig en wat vond je moeilijk en wat zijn jouw tips voor anderen?

Je ervaringen en terugkoppeling ontvangen we bij voorkeur per email aan a22@veron.nl. Foto’s, video’s en geluidsopnames zijn ook bijzonder welkom. Als de omvang daarvan te groot is om te emailen, kun je daarvoor ook gebruik maken van een service zoals WeTransfer.

Uiteraard nemen we contact met je op voordat we je terugkoppeling verwerken in de website.

Los de storing op (samen met de eigenaar)

/in

Als je, misschien na lang zoeken, de bron van de storing eenmaal gevonden hebt dan heb je belangrijke mijlpaal bereikt. Zonder dat kun je de storing zeker niet oplossen. Maar de volgende uitdaging wordt nu om het storende apparaat te ‘ontstoren’. Hoe dat moet hangt natuurlijk sterk af van de situatie. Wordt de storing door je eigen installatie thuis veroorzaakt, dan maakt dat het oplossen misschien al wat makkelijker, dan wanneer die veroorzaakt wordt door een installatie van iemand anders.

Als het gaat om een storende telefoonlader of een LED lamp in je eigen woning, dan is dat snel en eenvoudig op te lossen. Bij kleine apparatuur bij je buren, zoals een telefoonlader, of een LED lamp zou je kunnen overwegen om zelf de kosten van vervanging te dragen, daar heb je zelf tenslotte ook veel plezier van. Maar als het gaat om de zonnepanelen op het dak van je buren, dan wordt het al een stuk lastiger, want aan zo’n installatie kan en mag je zelf niet werken.

We hebben daarom op deze website een aantal situaties die je zou kunnen tegenkomen verzameld. Zo hebben we tips over het omgaan met je buren, en een aantal voorbeelden van het zoeken naar specifieke stoorbronnen, zoals een Ethernet switch, of een Plasma TV. Die informatie is verzameld in een aantal artikelen per onderwerp, en wat meer uitgebreide ervarings-berichten.

  • Vervangen van de stoorbron door een niet of minder storende bron.
  • Ontstoren door het gebruik van ferrieten
  • Gebruik van netfilters als de storing via het lichtnet binnenkomt
  • Het gebruiken van een alternatieve ontvangstantenne
  • QRM killers
  • Als niets meer werkt luisteren op een web SDR

Neem contact op met de RDI

/in

Is het stoorniveau hoger dan de norm toestaat?

Voordat je contact gaat opnemen met de RDI is het nuttig om je klacht goed te onderbouwen. Dat je hinder ondervindt van een elektrisch apparaat in jouw omgeving hoeft niet altijd te betekenen dat het apparaat dat de storing veroorzaakt niet aan de wettelijke eisen voldoet. Door je klacht goed te onderbouwen vergoot je de kans dat de RDI je kan helpen aanzienlijk.

In de Europese CE normen is vastgelegd wat de maximale hoeveelheid hoogfrequent straling is die door een elektrisch apparaat afgegeven mag worden. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen conducted en radiated emissie. De meeste normen in het frequentiegebied tussen 150 kHz en 30 MHz gaan over conducted emissie, de normen voor radiated emissie beginnen bij 30 MHz en kunnen doorlopen tot in het GHz bereik. Bij radiated emission wordt het stoorsignaal door het apparaat en de bedrading die op het apparaat aangesloten is uitgestraald.

Bij conducted emission worden de stoorsignalen van een apparaat via het netsnoer doorgegeven aan het lichtnet. Deze ongewenste signalen kunnen via het lichtnet bij ons terecht komen, maar het kan ook zijn dat de bedrading van het lichtnet zich als antenne gedraagt die het stoorsignaal weer uitstraalt. De meeste normen voor conducted emissie zijn gedefinieerd in het frequentiegebied tussen 150 kHz en 30 MHz.

De meetmethodes om de hoeveelheid storing te meten zijn ook vastgelegd in een norm. Het apparaat dat gemeten moet worden wordt daarbij via een speciaal kastje (een “LISN”) aangesloten op het lichtnet, en het stoorniveau wordt met een meetontvanger die daarop ook aangesloten is bepaald. De niet te overschrijden stoorniveaus worden voor twee meetmethodes vastgelegd: “Quasi Peak” en “Average”. Quasi Peak lijkt op de manier waarop onze S-meter werkt.

In onderstaande afbeelding zie je als voorbeeld de CISPR 32 norm voor conducted emissie, waaraan multimedia-apparatuur, zoals televisies en computers moeten voldoen.

Maar hoe kun je nu inschatten of een apparaat dat storing veroorzaakt niet aan de Europese normen voldoet?

Wim, PA3BQP heeft daarvoor een bijzonder fraaie en handige methode bedacht, waarmee je eenvoudig kunt bepalen of het niveau van de storing die je ondervindt groter is dan de CE norm toestaat.

De onderbouwing van deze berekening vind je in Bijlage 1.

De gegevens die je nodig hebt zijn:

  • De frequentie van de storing
  • De afstand van de stoorbron tot je antenne
  • Het niveau van de storing, gemeten met een correct ingestelde en gekalibreerde S-meter
  • De gain van je antenne in dBi, minus verliezen in antennekabel en connectoren

Om de tabel te gebruiken moet de bandbreedte van je ontvanger op 9 kHz ingesteld staan, moet “S9” op je S-meter overeenkomen met 34dBµV in 50 Ohm (-73dBm), moet één S-punt overeenkomen met 6dB, en moet de attack tijd 1ms zijn en de decay tijd 160ms. De S-meter van oudere ontvangers is meestal niet nauwkeurig genoeg voor deze meting, moderne SDR ontvangers die goed ingesteld zijn kunnen hierbij gebruikt worden.

Gebruiksaanwijzing:
  1. Zoek in Tabel 1 op wat het maximaal toegestane niveau in dBµV is bij een bepaalde frequentie, afstand tot de stoorbron en een antenne zonder gain.
    Voorbeeld: Op 3,65 MHz en een afstand tot de stoorbron van 20 meter zou het niveau van de storing dan niet meer mogen bedragen dan 10,6 dBµV.
  2. Corrigeer dit vervolgens voor de gain van je antenne in dBi(!), verminderd met eventuele verliezen in coax en pluggen. Dus als je antenne een netto gain van 3 dB heeft, zou het stoorniveau ten hoogste 13,6 dBµV mogen bedragen.
  3. Zoek tenslotte in de conversie tabel hiernaast op met welke uitslag van de S-meter in S-punten of dBm dit overeenkomt.
  4. In ons voorbeeld komt dit overeen met een S meter uitslag van S5,5
  5. Wijst jouw S meter een hogere waarde aan dan S5,5 dan bestaat de kans dat het apparaat
    dat de storing veroorzaakt niet voldoet aan de CE eisen en kun je een klacht over dit
    apparaat indienen bij de RDI.
    Je moet hierbij wel een slag om de arm houden. De veldsterkte die de storing veroorzaakt
    hoeft niet perse van dit ene apparaat afkomstig te zijn maar kan de samenstelling van
    meerdere stoor- of inband signalen zijn. De S meter zal dan een hogere uitslag hebben dan
    als er maar een signaal ontvangen wordt.
  Frequentie [MHz]
 1,853,655,357,110,114,218,121,12528,5
Afstand [m]0          
1          
2        25,7825,24
3      24,0723,2322,2621,72
4     23,0721,5720,7319,7619,22
5    23,5021,1419,6318,8017,8217,29
6    21,9119,5518,0517,2116,2415,70
7   21,3320,5718,2116,7115,8714,9014,36
8   20,1719,4117,0515,5514,7113,7413,20
9  20,2119,1518,3916,0314,5213,6912,7212,18
10  19,2918,2417,4815,1213,6112,7811,8011,26
20 10,6013,2712,2211,459,107,596,765,785,24
3010,387,079,758,697,935,574,073,232,261,72
407,884,577,256,205,433,071,570,73-0,24-0,78
505,942,645,324,263,501,14-0,37-1,20-2,18-2,71
604,361,053,732,671,91-0,45-1,95-2,79-3,76-4,30
703,02-0,292,391,330,57-1,79-3,29-4,13-5,10-5,64
801,86-1,451,230,17-0,59-2,95-4,45-5,29-6,26-6,80
900,83-2,470,21-0,85-1,61-3,97-5,48-6,31-7,28-7,82
100-0,08-3,38-0,71-1,76-2,52-4,88-6,39-7,22-8,20-8,74
110-0,91-4,21-1,53-2,59-3,35-5,71-7,22-8,05-9,02-9,56
120-1,67-4,97-2,29-3,35-4,11-6,47-7,98-8,81-9,78-10,32
130-2,36-5,66-2,98-4,04-4,80-7,16-8,67-9,50-10,48-11,01
140-3,00-6,31-3,63-4,69-5,45-7,81-9,31-10,15-11,12-11,66
150-3,60-6,91-4,23-5,29-6,05-8,41-9,91-10,75-11,72-12,26
160-4,16-7,47-4,79-5,85-6,61-8,97-10,47-11,31-12,28-12,82
170-4,69-7,99-5,31-6,37-7,13-9,49-11,00-11,83-12,81-13,34
180-5,19-8,49-5,81-6,87-7,63-9,99-11,50-12,33-13,30-13,84
190-5,66-8,96-6,28-7,34-8,10-10,46-11,97-12,80-13,77-14,31
200-6,10-9,40-6,73-7,78-8,55-10,90-12,41-13,24-14,22-14,76
210-6,53-9,83-7,15-8,21-8,97-11,33-12,84-13,67-14,64-15,18
220-6,93-10,23-7,55-8,61-9,37-11,73-13,24-14,07-15,05-15,58
230-7,32-10,62-7,94-9,00-9,76-12,12-13,63-14,46-15,43-15,97
240-7,69-10,99-8,31-9,37-10,13-12,49-14,00-14,83-15,80-16,34
250-8,04-11,34-8,66-9,72-10,48-12,84-14,35-15,18-16,16-16,69
260-8,38-11,68-9,00-10,06-10,82-13,18-14,69-15,52-16,50-17,03
270-8,71-12,01-9,33-10,39-11,15-13,51-15,02-15,85-16,82-17,36
280-9,02-12,33-9,65-10,71-11,47-13,83-15,34-16,17-17,14-17,68
290-9,33-12,63-9,95-11,01-11,77-14,13-15,64-16,47-17,45-17,98
300-9,62-12,93-10,25-11,31-12,07-14,43-15,93-16,77-17,74-18,28
310-9,91-13,21-10,53-11,59-12,35-14,71-16,22-17,05-18,02-18,56
320-10,18-13,49-10,81-11,87-12,63-14,99-16,49-17,33-18,30-18,84
330-10,45-13,75-11,08-12,13-12,90-15,25-16,76-17,59-18,57-19,11
340-10,71-14,01-11,33-12,39-13,15-15,51-17,02-17,85-18,83-19,36
350-10,96-14,27-11,59-12,64-13,41-15,77-17,27-18,11-19,08-19,62
360-11,21-14,51-11,83-12,89-13,65-16,01-17,52-18,35-19,32-19,86
370-11,45-14,75-12,07-13,13-13,89-16,25-17,76-18,59-19,56-20,10
380-11,68-14,98-12,30-13,36-14,12-16,48-17,99-18,82-19,79-20,33
390-11,90-15,21-12,53-13,58-14,35-16,71-18,21-19,05-20,02-20,56
400-12,12-15,43-12,75-13,80-14,57-16,93-18,43-19,27-20,24-20,78
Tabel 1: Maximaal toegestaan waarneembaar stoorniveau in dBµV met een isotrope ontvangst antenne als functie van de frequentie en de afstand tussen stoorbron en ontvangstantenne

De getallen in tabel 1 zijn gebaseerd op de volgende aannames:

  • De ontvanger bevindt zich in het verre veld, dit betekent dat de afstand tussen zender en ontvanger groter is dan ƛ/2π;
  • De impedantie van het lichtnet is 50Ω;
  • De bandbreedte van de storing is <2,7 kHz, zodat het stoorsignaal past binnen de doorlaat van onze ontvanger;
  • Het veld bij de ontvangstantenne wordt alleen bepaald door het veld opgewekt door de stoorbron;
  • De ontvangstantenne heeft vrij zicht op de antenne van de stoorbron;
  • De ontvangstantenne en antenne van de stoorbron zijn optimaal ten opzicht van elkaar uitgericht.

Verantwoording: Bijlage 1

Basis Diagnose: Maak een profiel van je storing

/in

Eigenschap van de storingBeschrijving
Wat wordt wel/niet gestoord? Komt de storing uit
een bepaalde richting? Varieer de frequentie, mode,
antennerichting, antenne polarisatie. Zo gedetailleerd
mogelijk!
Wat is het karakter of patroon van de storing? Maak een
filmpje van het audio en de waterval waarin de storing
duidelijk hoorbaar of zichtbaar is.
Wanneer heb je de storing voor het eerst waargenomen?
Wanneer is de storing aanwezig? Is er een tijdlijn of
patroon in de tijd, of na een bepaalde gebeurtenis?
Op welke momenten van de dag, welke dagen van de
week?
Waar wordt er wel/niet gestoord? Varieer antenne,
plaats in de shack, plaats in je huis, binnen en buiten.
Vergelijk met mede-amateurs.
Hoeveel storing is er? Is het meetbaar in dB of S-punten?
Varieert dit in tijd of frequentie?
Trend welke verandering is er wel/niet in moment/hoeveelheid
storing?
Heb je storingsbronnen in je eigen woning uitgesloten?
Geef aan hoe je dit hebt gedaan.
Kun je mogelijke oorzaken bedenken die een oorzakelijk
verband zouden kunnen hebben?
Kun je de storing herkennen door deze te vergelijken met
de voorbeelden van stoorsignalen op:
qrm.guru/identifying-the-noise-useful-links/

Begin vervolgens met het bijhouden van een logboek en maak regelmatig aantekeningen over de storing. Er zijn allerlei manieren om een storingsbron te identificeren en te diagnosticeren, maar een logboek geeft een chronologisch overzicht van al je activiteiten, zoals:

  • Belangrijke gebeurtenissen (bijv. nieuwe apparatuur, buurman die nieuwe apparatuur installeert);
  • Diagnoses of onderzoeken die je hebt uitgevoerd;
  • Bezoeken aan of besprekingen met buren; en
  • Contacten met energiebedrijven, regelgevende instanties, enz
Download het logboek “Storing in je eigen shack“

Als je storingsprofiel en je logboek compleet zijn, ga dan verder naar het

Stappenplan

Onderzoek of de storing uit je eigen woning komt

/in

Bij het zoeken naar de oorzaak van de storing helpt het als je een duidelijk beeld van de storing hebt. Hoe klinkt de storing, wanneer hoor je de storing, en wanneer hoort je hem niet, hoe vaak treedt de storing op, is de storing ‘s nachts anders dan overdag, hoe ziet de storing er uit op je waterval display? Lees eerst de tips over het basis onderzoek, voor je verder gaat!

Een belangrijke eerste stap om de oorzaak van een storing te vinden is om eerst te bepalen of de storende signalen uit je eigen woning afkomstig zijn, of van buiten komen.

Lokaliseren van de storing door uitschakelen van groepen in de meterkast

  1. Sluit je ontvanger aan op een batterij of accu, en zorg dat deze niet meer met het lichtnet verbonden is;
  2. Controleer of je de storing nu nog steeds waarneemt
  3. Voor je begint met het uitschakelen van groepen controleer je eerst of er medische apparatuur, computers, of andere kwetsbare apparatuur ingeschakeld is! Schakel deze eerst op een veilige manier uit voor je verder gaat;
  4. Schakel in je eigen woning de groepen in de meterkast nu één voor één uit, totdat je de storing niet meer hoort. Wacht tussen het uitschakelen van elke groep een paar minuten, een storing hoeft niet meteen te verdwijnen na het uitschakelen van een groep.
  5. Als de storing verdwijnt na het uitschakelen van één van de groepen, noteer dan welke groep dat was
  6. Schakel, nadat alle groepen zijn uitgeschakeld, ook de hoofdschakelaar in de meterkast uit. Nu weet je zeker dat alle elektrische apparaten in je huis uitgeschakeld zijn.
  7. Als de storing nu weg is, dan was deze waarschijnlijk afkomstig uit je eigen woning! Ga nu verder met de procedure “Zoek de stoorbron op (samen met de eigenaar)“.
  8. Als de storing onveranderd aanwezig blijft, terwijl alle groepen en de hoofdschakelaar uitgeschakeld zijn, dan komt deze vrij zeker van buiten je woning. Schakel de hoofdschakelaar weer in, en schakel alle groepen in de meterkast weer één voor één in, en volg nu de procedure “zoek de locatie van de stoorbron op”

De effectiviteit van Ferrieten

/in

https://qrm.guru/the-effectiveness-of-ferrites/


Ian VK3BUF heeft een informatieve korte video samengesteld op basis van zijn populaire artikel The
Truth about Ferrites.

Tip : Youtube video’s kan je vaak afpelen met Nederlandstalige ondertiteling

  1. klik op het rood onderstreepte icoon voor ondertiteling om de ondertiteling aan of uit te
    zetten
  2. door op het icoon voor instellingen te klikken
  3. en aansluitend op Ondertiteling klikken krijg je onderstaande opties. Bij de onderste kan je
    automatisch vertalen op basis van de geselecteerde taal bv Nederlands

De vertaling is niet perfect maar meestal wel voldoende

Opsporen en oplossen van een storing door een automatisch garagedeur bediening.

/in

Hoe een storende garagedeur de ontvangst van signalen op de kortegolf onmogelijk kan maken.

Een groep amateurs besloot QRM-guru te gebruiken om onbekende HF storing te verhelpen. Met behulp van een loop antenne werd de boosdoener opgespoord, dit bleek de bedieningseenheid van een automatisch garage poort te zijn. De garagedeurcontroller werd verwijderd en naar de werkplaats gebracht voor verdere analyse. Op locatie van de zendamateur was er een constante bron van HF-ruis die de ontvangst van zwakke signalen belemmerde. Na het toepassen van een eliminatieproces door verschillende circuits van de garagedeur bediening uit te schakelen, bleek de interferentie afkomstig te zijn van twee motorbesturingen van de roldeur. Beide deurunits maakten geluid – zelfs als de deur niet in beweging was.

Deze video laat zien hoe het onderzoeksproces is verlopen en hoe een van de deurunits is geüpgraded (voeding vervangen) om deze storing te elimineren.

Credits: QRM-Guru

Peil-Loop-bouwpakket en noise canceling technieken

/in

De volgende case studie komt van Grant VK5GR

Eén ding dat ik zeer nuttig vond voor het opsporen van stoorbronnen is het bouwen van dit bouwpakket:

https://www.minikits.com.au/electronic-kits/high-frequency/hf-active-antenna/EME234-HF-Active-Loop

Klik op deze link om de minikits website te bezoeken.

Voor de antenne neem je een stuk half duims zacht koper pijp en vorm deze tot een loop met een diameter van ca 30 cm en gebruik deze i.p.v. de draad zoals vermeld in de bouwbeschrijving.. Nu heb je een draagbare peil antenne. De minimums zijn zeer laag. Ik heb hiermee veel (stoor) bronnen gevonden. En een getrapte verzwakker laat je zo op de bron af gaan.

Het alternatief om de storing te bestrijden is een noise canceller bij te schakelen. Ik heb 2 verschillende types.

  1.    http://users.tpg.com.au/ldbutler/NoiseCancelling.htm – dit is mijn favoriet – heel eenvoudig maar zeer goed geschikt om een aparte storingsbron weg te nemen als je een extra antenne hebt die de storing evengoed kan horen, maar doof is voor de gewenste signalen.
  2. https://www.vk5tm.com/homebrew/noisecancel/noisecancel.php – Deze versie heb ik ook gebruikt – lijkt beter geschikt te zijn voor breedbandige stoorbronnen.

Een combinatie van peilen en noise canceling voordat het je frontend van je ontvanger kan bereiken is hoe ik mijn station op dit moment in de lucht kan houden. Het vermindert zeker het plezier in de hobby als de buurman telkens met nieuwe elektronische rotzooi naar huis komt.

Het opsporen van storing op de 2m amateur band

/in

Dit succesverhaal is van Andrew, VK3FS. Bedankt Andrew…

Opmerking: Dit verhaal is een vertaling uit het Engels van de Australiër Andrew, VK3FS.

Of de Nederlandse RDI net zo voortvarend is in het oplossen van door zendamateurs ondervonden storing als de Australische ACMA is nog maar de vraag…

Of het nu een vervelend zoemen of brommen is, radio storing kan het plezier in onze hobby danig verzieken. Het opsporen en het herstellen kan zo’n uitdaging zijn die ons echt op de proef stelt, maar dat hoeft niet zo te zijn.  Dit is het verhaal van mijn lokale QRM en hoe ik het heb opgelost.

Achtergrond

Telkens weer ging de squelch van mijn 2 meter FM set open door een  harde brom. Dit gebeurde op elk willekeurig tijdstip. Na een paar maanden, werd het wat zwakker. De storing klonk als een 50Hz brom die leek te variëren in sterkte. Het kwam en verdween gedurende vele maanden tot het punt dat ik het bijna was vergeten, en dan, als ik het totaal niet verwachtte, was het er weer, harder dan ooit. Het duurde ongeveer 5 of 6 maanden voordat ik besloot in actie te komen en er iets aan te doen.

In een vorig leven was ik gek op vossenjagen, dat is het peilen van kleine verstopte zenders (vossen), voordat jullie mails beginnen te sturen. Zeker gedurende 20 jaar na afstuderen deed ik als zendamateur veel aan het jagen op kleine zenders door parken en tuinen van Melbourne en daarbuiten. Ik heb veel peilontvangers, antennes, voorversterkers en een enkele vos (zender) gebouwd. Ik ben zelfs een paar keer op reis gegaan naar Zuid Australië voor de Nationale Kampioenschappen. De sport kwam zelfs op TV!

Apparatuur

Een van de beste dingen voor het monitoren van storing is een SDR radio. Software Defined Radio’s zijn meestal computergestuurde radio’s bestuurd door 3rd party software.

Ik heb RSP1, dat wordt bestuurd door SDRuno. Wat je hier op deze pagina ziet zijn video’s en screenshots van de software in actie. Ik heb ook een IC-9700, ook een nieuwe generatie SDR van Icom. Deze is gekoppeld aan een draaibare 2m Yagi antenne. Tenslotte heb ik nog een paar  2 m signaaldetectoren (“snuffelaars”), bestaande uit een 3 elements 2m yagi met een ontvanger die de signaalsterkte converteert naar een geluidsfrequentie. Hoe sterker het signaal, hoe hoger de toon. Om te oefenen gebruikte ik een VK3YNG signaaldetector.

Wat nu te doen?

Het was zaterdag 28 september. De QRM had net de squelch op de FM doos geopend, dus besloot ik met de antenne rond te draaien om te zien of ik een richting kon bepalen waar de storing vandaan kwam. Eerst dacht ik dat het van dichtbij zou kunnen komen, dus na een paar snelle testjes, zoals het uitschakelen van de netwerk router en modem etc., maar het ging niet weg. Het signaal op de 9700 was erg sterk, en erg breed. Vanaf mijn QTH had ik een noordelijke richting gepeild.

De storing opsporen kan een van de meest uitdagende taken zijn voor een radiozendamateur. Sommige storingsbronnen zijn gelijkblijvend, andere variëren. Soms kan de storing van frequentie veranderen, zoals in dit geval, en andere zitten stabiel op één frequentie. Sommige gevallen kunnen zich onder je neus bevinden, andere kilometers ver weg. Weer anderen zijn tijdelijk van aard, bijvoorbeeld bij wegwerkzaamheden of een  bouwterrein.

De SDR (zie afbeelding) toont de storing. Klik op de afbeelding om hem te vergroten, en dan zie je het CW baken te Waverly, zo’n 50 km hier vandaan, enige lokale LAN storing, en de gewraakte QRM. De waterval weergave laat zien dat de QRM over de hele band verloopt.

De storing kon worden gehoord van 145.0 MHz helemaal tot 147,5 MHz

Nadat ik had vastgesteld dat de storingsbron niet lokaal was, pakte ik een signaaldetector uit de garage, en bewoog hem in het rond om te zien of de richting overeen kwam met die van de yagi antenne aan de 9700. Dat was zo – richting 5°. Hoogste tijd de buren de stuipen op het lijf te jagen en de straat af te lopen. Wat zou het kunnen zijn? Iemands goedkope LED spotje? Een omvormer van een zonnepaneel misschien?

Ik liep ongeveer 1 km en het werd me snel duidelijk dat het signaal niet zo dichtbij was als ik dacht, dus liep ik terug naar huis, pakte een portofoon en sprong in de auto. Na even kijken op Google Maps reed ik 2 km noordwaarts van mijn QTH terwijl ik het signaal de hele tijd in de gaten hield op mijn dual bander in de auto. Het signaal werd erg sterk in de buurt van een basisschool. Hmmm, een bewakingsmonitor misschien?


Tijd voor een wandelingetje met de signaaldetector

Er aan terugdenkend hoe veel plezier ik aan vossenjagen had ging ik richting de basisschool, gewapend met een snuffelaar en een portofoon. Toen de frequentie verliep kon ik die volgen op de portofoon en de YNG snuffelaar erop afstemmen. Thuis stond die op niveau 1 qua verzwakking. Niet veel. In de school werd dat 4 tot 5, wat erg dicht bij is! Het was donker en toen ik bij poort aan de andere van de speelplaats naar buiten ging, kwam ik uit op een straat met een paar woningen op een relatief groot terrein. Ik kon niet verder gaan. Een muur van afrastering en uitritten met poorten betekende dat ik naar de andere kant van de huizen moest om de stoorbron te vinden, dus ging ik weer terug naar de auto.

In de auto was het signaal volle uitslag, zowel op de porto als de mobilofoon.

Een korte blik op Google Maps liet zien dat er geen weg achter deze huizen was, ik was in een semi landelijk gebied. Op z’n best kon ik aan beide zijkanten komen. Na wat rijden door een paar straten, met de bron haaks op de rijrichting, wees de signaaldetector naar één specifiek huis. Nu dacht ik dat ik de bron had gevonden. Ik ging terug naar hetzelfde huis met 2 verdiepingen, dat erg nieuw was. Het bord van de aannemer hing nog aan de voorkant. Dat was het succes van de zaterdag avond. De volgende morgen zou ik bij daglicht terugkomen om mijn vermoedens te bevestigen.

Een bezoek al de volgende dag bevestigde de bron van de storing. Dus tijd om hulp in te schakelen van de ACMA (Australische RDI / Agentschap) om de mensen van dat huis op de juiste manier te benaderen.

Na contact te hebben gezocht met de ACMA via hun website werd ik enkele dagen later gebeld door de lokale radio inspecteur. Hij zei dat hij de volgende ochtend in de buurt was en zou komen kijken. Hij stelde me verder nog wat vragen om een beter beeld te krijgen van de situatie. Na thuiskomst van het werk de volgende dag was ik aangenaam verrast dat de QRM was verdwenen. De band was helemaal verschoond van die lelijke brom, en het vervelende steeds weer openen van de squelch door die brom was ook weg. Ik was nogal onder de indruk van het feit dat door het informeren van de ACMA  ’s zondags resulteerde in een oplossing op de woensdag erna. Maar 4 dagen!

Enkele dagen later ontving ik nog een telefoontje van de ACMA. De boosdoener was een goedkope TV versterker boven in de mast die zichzelf inkoppelde in de TV antenne die richting de TV zender in het noorden stond. Dit verklaarde waarom de QRM 10 tot 15 km ver weg kon worden gehoord. De bezitter was gevraagd deze te vervangen. Ik neem aan dat ze dat hebben gedaan.

Enkele handige tips

  • Verzamel zo veel mogelijk informatie gedurende langere tijd over de storing inclusief tijdstip van waarnemen, met tussenpozen of voortdurend, variatie in sterkte, en belangrijk, het weer. Ook elke aard van storing, zoals elk mogelijk geluid dat kan worden waargenomen.
  • Maak indien mogelijk een geluidsopname van de storing, want de RDI kan er naar vragen.
  • Als je een SDR programma bezit, maar dan enkele screenshots van de QRM. Nog beter, neem een video van het scherm op. Ik heb enkele screenshots opgestuurd bij mijn melding van de storing.
  • Als je een richtantenne hebt, zet dan de richting op een kaart uit. Verkleinen van het zoekgebied met de storing maakt het makkelijker deze te vinden. Een straatadres of lengte- en breedtegraden worden zeer op prijs gesteld door diegene die op onderzoek uit gaan.
  • Als je merkt dat het signaal veel te sterk wordt, naarmate je dichterbij komt, probeer dan er iets naast af te stemmen, of verwissel de gevoelige antenne voor een minder gevoelige, bijvoorbeeld een rubberduck of zelfs een dummyload.
  • Laat de RDI ter plaatse in gesprek gaan met de eigenaar van de storingsveroorzaker.

Verder lezen

ACMA Interference to radio communications

QRM guru is an online educational and general information resource by RASA.

Nogmaals bedankt Andrew, en gefeliciteerd met bereikte resultaat.